1,2 miljoen mensen in Nederland slikken antidepressiva en dat aantal neemt nog steeds toe. Het is inmiddels algemeen bekend dat antidepressiva allerlei schadelijke bijwerkingen hebben en dat het afbouwen ervan heel lastig is. Wat veel mensen niet weten is dat er weinig inzicht bestaat hoe antidepressiva eigenlijk werken, dat ze maar voor een beperkte groep echt effectief zijn en dat ze gebaseerd zijn op een verkeerde veronderstelling over de dieperliggende oorzaken van depressies. De Britse journalist en ervaringsdeskundige Johann Hari schreef hierover enkele jaren geleden een diepgaand en indrukwekkend boek, Verbinding verbroken, De ware oorzaken van depressie en de onverwachte oplossingen. Omdat het nog steeds actueel is bespreek ik in deze blog zijn boek. Bovendien plaatst het runningtherapie in een breder kader.
Complex vraagstuk en grote belangen
Mensen met depressies hebben vaak langere tijd klachten die hun leven ernstig negatief beïnvloeden. Dat we, zoals Johann Hari in zijn boek aantoont, op een andere manier naar depressieve klachten moeten kijken betekent niet dat deze mensen zich aanstellen of niet veel pijn lijden. Integendeel, juist een andere manier van kijken neemt hen meer serieus en doet meer recht aan hun situatie. Hari heeft voor zijn boek talrijke wetenschappers over de hele wereld gesproken en onderbouwt zijn boek met vele bronnen. De inzichten die hij heeft verzameld zijn ook niet geheel nieuw: in wetenschappelijke kringen is er redelijke consensus over de beperkte werking van antidepressiva. Dat zijn boek niet toch meer aandacht en doorwerking heeft gekregen heeft een duidelijke oorzaak. De conclusie is voor ons allemaal ongemakkelijk en dat geldt nog het meest voor de mondiale farmaceutische industrie, ook wel met Big Pharma aangeduid. Hun omzet en winsten staan op het spel en hun positie, lobby en invloed is niet te onderschatten.
Een verkeerd uitgangspunt
Het basisidee van een antidepressivum is dat mensen met een depressie een chemische onbalans in hun hersenen hebben. Antidepressiva beïnvloeden de serotoninehuishouding in de hersenen en verminderen hierdoor de klachten van patiënten. Het is echter voldoende bewezen dat er van een chemische onbalans in de hersenen helemaal geen sprake is. Ook is helemaal niet duidelijk waarom antidepressiva eigenlijk zouden werken. Het idee van een antidepressivum is natuurlijk wel heel erg gemakkelijk: je slikt een pil en de problemen verdwijnen. Een aantrekkelijk idee in onze jachtige samenleving en gelet op de lange wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg.
Vooral ook een maatschappelijk probleem
We weten echter al decennialang dat depressie drie soorten oorzaken heeft: biologische, psychologische en sociale. Die laatste twee oorzaken hebben lange tijd weinig aandacht gekregen. Depressie heeft vaak dieperliggende oorzaken die te maken hebben met eenzaamheid, de effecten van sociale media, een onzekere status in de samenleving, het ontbreken van betekenisvol werk waarbij werknemers voldoende autonomie hebben en voor hun bijdragen gewaardeerd worden, met verbondenheid met de natuur, met voldoende bewegen, met het hebben van een positief toekomstbeeld en met schaamte over trauma’s uit het verleden. Dan wordt al duidelijk dat de oplossing geen eenvoudig vraagstuk is én dat het lang niet alleen een individueel biologisch probleem is. Hari gaat dan ook zo ver dat hij stelt dat depressie een rationele en gezonde reactie is op een ziekmakende maatschappij. Het idee van een pilletje is echt veel te simpel; echte oplossingen hebben te maken met maatschappelijke vraagstukken en dus met ons allemaal.
Verbindingen herstellen
Het is nodig dat we als samenleving allerlei verbindingen herstellen die we in de afgelopen decennia zijn kwijtgeraakt. Die hebben deels te maken met een te ver doorgeschoten materialistische en individualistische samenleving. We moeten de kracht van hechte gemeenschapen weer ontdekken waarin mensen leven vanuit zinvolle waarden en zinvol werk hebben, waar mensen weer de natuur ingaan en zich minder laten leiden door sociale media. In de behandeling van mensen met een depressie moeten we ons minder op het medische (en biologische) model baseren en echt luisteren naar hun pijn en de schaamte wegnemen die er nog altijd rondom depressie heerst. In zijn boek geeft hij enkele oplossingen (waaronder ook het universeel basisinkomen zoals door Rutger Bregman bepleit) maar die kunnen alleen het begin van de benodigde diepgaande verandering zijn.
Runningtherapie in perspectief
We weten dat het therapeutisch inzetten van een rustige duurloop een effectieve interventie is bij mensen met een lichte of matige depressie. Ik kan nu zien dat dit past in het verhaal van Hari. Naast de effecten van hardlopen op ons brein heeft het te maken met weer buiten bewegen in de natuur, samen met anderen, met het even kunnen loslaten van het moeten presteren, met het opbouwen van zelfvertrouwen en weer als mens gezien en gewaardeerd worden.
Hulp bij het beginnen met hardlopen
Hardlopen in de vorm van runningtherapie is voor mensen met depressies of andere mentale klachten een krachtige interventie om zich beter te voelen. En dat zonder wachtlijst of bijwerkingen! Om niet geblesseerd te raken én het plezier in het hardlopen te behouden, is het van belang om rustig en verantwoord op te bouwen. Ik help je daar graag bij. Ik ben ruim 10 jaar hardlooptrainer van vele beginnerscursussen bij Loopgroep Oegstgeest en begeleid mensen ook individueel of in kleine groepen in mijn eigen bedrijf Runningtherapie Rijnland. Neem contact met mij op voor een vrijblijvend verkennend gesprek of ik iets voor je kan betekenen. Wat ik je kan bieden is mijn passie voor hardlopen, professionele begeleiding en persoonlijke aandacht.
